Het Werkteater was een Nederlands collectief theatergezelschap dat bekend stond om zijn realistische en maatschappelijk geëngageerde voorstellingen. Een bekende productie van hen is "Opname", een film die is gebaseerd op de theatervoorstellingen "Je moet ermee leven" en "Als de dood". ​Deze stukken werden gemaakt n.a.v. en geïnspireerd door de dood van de vader van Joop Admiraal. In nauwe samenwerking met Piet Admiraal (broer van en anesthesist) en Ivan Wolffers (arts) werd een tocht langs ziekenhuizen ondernomen, waardoor de voorstellingen hun uiteindelijke vorm kregen. De vraag naar deze voorstellingen leek onuitputtelijk, waardoor het Werkteater besloot over te gaan tot verfilming.

In 1979 werd 'Opname' verfilmd onder regie van Erik van Zuylen en Marja Kok, naar een scenario van Marja Kok. De film werd geprezen om zijn realistische weergave van het ziekbed en de interacties tussen patiënten en personeel. De film werd ook internationaal vertoond en won verschillende prijzen, waaronder de Prix d'Italia. 





REVIEW

NH Toneel brengt ode aan Het Werkteater en de menselijke kwetsbaarheid.

Het NH Toneel/ Plankeniers viert zijn 80-jarig bestaan niet met een grootse jubileumshow, maar met een ingetogen en indringende herneming van Opname. Artistiek leider Peter van Bokhorst grijpt terug naar een werk dat hem na aan het hart ligt. De voorstelling verbindt het heden met de schaduw van het verleden – het legendarische Werkteater, de film uit 1979 met Helmert Woudenberg, en Van Bokhorst eigen samenwerking met zijn leermeester, die twee jaar geleden onverwacht overleed.

Dat de première meteen een eerste doorloop is, voelt programmatisch: geen éénmalig hoogtepunt, maar elke avond een première, zoals Woudenberg het destijds ook zag. Theater als een levend organisme.

Sober en to the point
Het decor is een ziekenhuis zonder opsmuk. Geen realistische monitorpiepjes of medische precisie, maar een strakke theaterruimte die de kijker terug katapulteert naar eind jaren zeventig. Piepers en telegrammen in plaats van smartphones en e-mails: een tijd waarin de patiënt nog vooral overgeleverd was aan de medische molen.

We volgen meneer De Waal, een tuinder uit Aalsmeer, die – abrupt opgenomen – een batterij aan onderzoeken moet ondergaan zonder uitleg of grip. In een kille ziekenhuiskamer met de jonge Frank groeit er langzaam contact. Twee mannen die, hoe verschillend ook, beiden geconfronteerd worden met de herfst van hun bestaan.

Vader en zoon
De chemie tussen Van Bokhorst zelf als De Waal en zijn zoon Noah als Frank is misschien wel de grootste troef van deze voorstelling. Er is spelplezier, maar ook een voelbare emotionele gelaagdheid die de rollen overstijgt. Het moment dat de twee stilvallen en enkel de tijd delen, voelt aangrijpend authentiek.

Robert Jan Heyning schittert als de behandelend arts. Aanvankelijk een dokter die je haast fysiek van je af zou willen duwen, maar die in de loop van de avond verandert in een onverwachte vertrouwensfiguur. Zijn rol bewijst hoe dun de lijn kan zijn tussen macht en menselijkheid.

Mieke Rentier zet een overtuigende echtgenote neer, al zie ik haar eerder in een Gooise winkelstraat dan in een koude kas in Aalsmeer. Toch is ze geloofwaardig in haar wanhoop en loyaliteit. De verpleegkundigen (Natalie Ezechiels en Annemein Walraven) functioneren als streng ritmisch koor, strak en trefzeker. Walraven raakt bovendien in een ontroerende slotpassage, als Franks ‘verloofde’, een moment dat de zaal stil achterlaat.

Tussen hoop en afgrond
De kracht van Opname schuilt in de eenvoud: geen groot drama, geen theatrale climax, maar het langzaam afpellen van menselijke kwetsbaarheid. Het publiek voelt de dreiging van verlies, maar blijft ook hopen dat jonge Frank toch nog die wintersport in het Oostenrijkse Winterberg haalt.

Het stuk wordt daarmee niet alleen een hommage aan Het Werkteater en Helmert Woudenberg, maar ook een intiem monument voor de sterfelijkheid die ons allen bindt.

Opname van regisseur Peter van Bokhorst is sober en indringend theater dat eer betoont aan het verleden, maar juist daardoor de actualiteit raakt. Een voorstelling die schuurt en ontroert, en die herinnert aan wat theater kan zijn. Namelijk een oefening in menselijkheid. 

Te zien tot 30 okt - theater in Zuyd, Bussum
www.nhtoneel.nl

Wim Bakker
Uit in ‘t Gooi